Explore as a

Share our content

Mā te pītauira tāmure e hura mārama mō te kunenga i ahu mai i te hao ika

Snapper. Photo from Meredith Lowe and Crispin Middleton, NIWA

Posted: Thu, 3 Nov 2016

Kua whakawhiwhia he pūtea Marsden ki a Tākuta Peter Ritchie o Te Kura Pūtaiao Koiora o Te Whare Wānanga o Te Ūpoko o Te Ika me Tākuta Bastiaan Star o Te Whare Wānanga o Oslo, Norowe, e ārahi nei rāua i tētahi o ngā kaupapa rangahau maha o te rāngai hangarau pītauira onamata e tere nei te tipu haere.

Ka whakamahia e te kaupapa rangahau a Tākuta Ritchie rāua ko Tākuta Star i ngā pītauira i tangohia mai i ngā kōiwi tāmure nō ngā ahu otaota (ka hoki atu ki te rau tau 15) hei whakaatu i te huringa o te kanorau iranga o ēnei taupori ika i roto i te wā.

Ko te tāmure te momo ika hira rawa o Aotearoa, ā, kua roa e hīia ana mai i te taenga tuatahi mai o te Māori i ngā tau e 700 ki mua. I tino raruraru te ora o te kāhui tāmure nā te tikanga hī ika arumoni i ngā tau o te 1980, ā, nā te whakaurunga mai o ngā ture i aukati i tōna pāheketanga. I ēnei rā, e hīia nuitia tonutia ana te tāmure e ngā kaihī pārekareka, arumoni hoki.

I te nuinga o te wā ko ngā ika nunui ake ka hīia, ā, e piki ai pea te momoho whakaputa uri o ngā ika paku e tōmua ana te pakeke. Otirā, he maha ngā mātai e pūrongo ana i te heke o te rahi toharite o te ika, te tau e pakeke ana, me te tino ngaro o te iranga taurangi. Engari, kāore i te mōhiotia mēnā he urutaunga kunenga ēnei huringa, nā te kaha rawa o te haohia o te ika rānei.

Mā te whakataurite i ngā pītauira o ngā kōiwi tāmure onamata me ngā tīpako pītauira o ngā ika e kaha rawa te haohia, ka whakatau a Tākuta Ritchie mēnā he hono kei reira i waenga i te kaha rawa o te hao me te whiringa iranga. Ka aromatawaitia anō mēnā kua pau te kanorau iranga i roto i ngā taupori onāianei, me te whakataurite i ā rāua kitenga ki ngā rangahau o tētahi atu ika, te Atlantic cod, i mate nā te kaha rawa o te hao arumoni.

He whai wāhitanga tino nui tēnei rangahau ki tō tātau mōhio ki ngā pānga ā-tangata ki te taiao, ā, ka taea hoki te āwhina ki te tiaki i te ora anamata o ngā kāhui ika.

 

Total Funding: $830,000 (excl. GST) over 3 years

Researchers: Dr Peter Ritchie, School of Biological Sciences, Victoria University of Wellington, PO Box 600, Wellington 6140