Explore as a

Share our content

Te tiaki taonga: Kei roto i ngā kuku te ora o te huringa āhuarangi?

Tākuta Nathan Kenny, Te Whare Wānanga o Ōtākou. Whakaahua: supplied.

Ka hōpara a Tākuta Nathan Kenny (Ngāi Tahu, Te Ātiawa), mai i Te Whare Wānanga o Ōtakou, i te pakaritanga o te kuku (he kūtai tētahi atu ingoa) ki te huringa āhuarangi hei āwhina i ngā mapi tiaki taiao me te ahumoana.

 

Published on 3 Whiringa-ā-rangi November 2021 

 

Kitea ai ngā kuku i ngā takutai moana katoa o Aotearoa. He nui te wāriu ahurea o tēnei momo taketake hei kaimoana, he $500 miriona te wāriu o te ahumahi, ā, neke atu i te 3,000 tāngata whai mahi i Aotearoa. He wāhanga hira tonu tō te kuku i roto i ngā rārangi kai o ngā pūnaha rauropi o te moana.  Engari, kei te noho mōrea nā te kaha rerekē o ngā pāmahana me te waikawatanga o te moana e pā ana ki te huringa āhuarangi. E mōhiotia ana he tino maha ngā kuku pakeke i mate i ngā pāmahana wera, ā, he pānga kino anō o ngā raruraru taiao ki te tipu o ngā kuku pūhou. I te mea e whirinaki ana te pāmu kuku ki ngā kākano o te moana, he mate nui pea ka ahu mai i te huringa āhuarangi ki te ohanga me rauropi.

Ko ētahi kuku takitahi he pakari ake ki ngā raruraru taiao tēnā i ētahi atu, engari kāore i te mōhiotia he aha ake. Kua whiwhi a Tākuta Nathan i tētahi takuhe Tīmata Wawe a Marsden hei tūhura i ngā tauira whakaaturanga ira e kōkiri ana i te pakari o te kuku i roto i te huringa āhuarangi. Ka whakamahi tēnei rangahau i ngā 'raupapatanga rārangi rāpoi ngota pūtau kotahi' tino hou rawa, e taea ai te ine te whakaaturanga ira i te taumata pūtau kotahi, kia tino taea ai te rangahau ngā rerekētanga pūtau. Mā tēnei mahi ka taea e Tākuta Kenny te tūhura ngā rerekētanga tika i ngā whanaketanga tōmua i waenga i ngā kuku pakari me ngā mea mōrea ake o te moana. Ka ārahi ngā otinga o tēnei rangahau i ngā tikanga mahi i roto i te whakahaerenga o tēnei momo taonga ā-ōhanga, ā-taiao, ā-ahurea hoki, ā, ka puta ngā tirohanga ki te āhua o te urupare a ngā mātaitai ki te huringa āhuarangi o te ao.