Explore as a

Share our content

Ngā tipu: ko ngā tipu kanorau o konei te pūtake e mārama ai tātau ki ngā mate pāwera me te huangō i te wā tamariki?

From left to right: A/Prof Andrea ‘t Mannetje, Dr Caroline Shorter, Prof Chris Cunningham, Prof Julian Crane, Dr Collin Brooks, Prof Jeroen Douwes. Photo supplied

Kua waimarie a Ahorangi Jeroen Douwes, Ahorangi John Potter, Ahorangi Tuarua a Andrea ‘t Mannetje, Tākuta Collin Brooks me Tākuta Marine Corbin (Te Kunenga ki Pūrehuroa), Tākuta Caroline Shorter me Ahorangi Julian Crane (Te Whare Wānanga o Ōtāgo), me tō rātau rōpū rangahau whānui i whakawhiwhia ki tētahi Tohu Kaunihera Pūtea a Marsden hei tūhura i ngā hono i waenga i te huangō o ngā tamariki i Aotearoa me te rerenga rauropi

 

Ko Aotearoa tētahi whenua i te ao e tino kaha rawa te pā mai o te huangō me te mate pāwera, ā, e nui rawa te pā mai ki te Māori me ngā uri Pasifika. Tē taea te hunga mate huangō te whakaora - ko te whakamāmā anake i ngā tohumate. Ko te take e pēnei ai he kore kē nō tātau e mōhio ki ngā pūtake e pā mai ai te huangō. Mā te rangahau i ngā tamariki 50,000, kua kitea e tēnei rōpū pūkenga maha ko te hunga i whai wāhi ki ngā wāhi tipu nui ake he iti iho te tūpono pā mai o te huangō. He nui ake te kitea o tēnei i ngā wāhi he tino nui te rerenga rauropi e whai ana i ngā momo tipu tūturu. I roto i tēnei Tohu Kaunihera Pūtea a Marsden, ka whakawhānui ake te rōpū i ēnei kitenga me te hōpara kia tino whānui ake te wāhanga o te rerenga rauropi paetata i roto i te mate huangō me te pāwera.

Study participant conducting lung function testing

Study participant conducting lung function testing. Photo supplied

E nui haere ana ngā whakaaturanga e tohu ana he wāhanga nui tō ngā tūmomo moroiti e noho ana i roto i te puku o te tangata mō te noho hauora. Ka hōpara tēnei rangahau mēnā he hono tō te korenga o te rerenga rauropi me te iti haere o ngā wāhi tipu ki ngā rerekētanga o ngā moroiti o ngā puku o ngā tamariki o Aotearoa, ā, me te pā mai o te mate huangō me te pāwera. Ka tūhuratia anō e rātau mēnā he pānga tō ngā rerekētanga ki ngā moroiti o te puku i roto i te wā ki ēnei āhuatanga. Otirā, ka whakataurite rātau i ngā tīpakonga mai i ngā tamariki mate huangō me te kore mate huangō i Aotearoa, Ekuatoa, Parihi me Ukānga hei whakatau mēnā he rerekētanga i roto i ngā moroiti o te tangata i waenga i ngā whenua rerekē, e whakaatu ana i te take e nui ai te pā mai o te mate huangō i konei.

Ka kitea e tēnei rangahau pūkenga maha nui te wāhanga o te rerenga rauropi o te taiao o konei ki te hauora romahā o ngā tamariki. Ka puta anō pea i tēnei ko ngā rautaki rerekē mō te tiaki i ā tātau tamariki mai i te mate huangō me te pāwera.