Explore as a

Share our content

Nō wai te pūtaiao rangatira i roto i te tiaki i ō tātau awa?

Dr Marc Tadaki and Dr Joanne Clapcott on Maitai. Photo: supplied

Ka tūhura a Tākuta Marc Tadaki mai i te Coastal and Freshwater Group i te Cawthron Institute he aha te momo pūtaiao awa e whirinakitia ana e ngā kaiwhakatau mō te taio. He mea taketake te whakauru mai i ngā tirohanga Māori i roto i tēnei rangahau kia mārama ai me pēhea te whakapai ake i ngā tuku whakatau mō te wai māori

 

Published on 7 November 2019  

I roto i te tekau kua huri, ko te mauri o te wai o ngā awa maha o Aotearoa te utu o ngā mahi ahuwhenua kaha rawa me te hekenga nui ki ngā tāone. E mōhio ana mātau kei te pēhi ngā mahi a te tangata i ngā pūnaha rauropi, me ngā awa, ki te wāhi kua tata tonu te papahoro mai, ā he nui ngā rangahau i whakahaerehia e ngā tohunga pūtaiao hei āwhina i a mātau kia mārama ai ki te whakakinotanga o ngā awa. Engari, ehara i te mea e ōrite ana te whakaaroarotia, te uaratia, te whakamahia hoki o ngā mōhiotanga pūtaiao.

Ka tūhura tēnei kaupapa Tīmata Wawe o te Pūtea Rangahau a Marsden i te āhua o te uara i ngā momo mātauranga taiao rerekē, otirā te mātauranga Māori me ngā mātauranga Pākehā, i roto i ngā whakatau. Ka āta tirotiro a Tākuta Tadaki he pēhea te uara o te pūtaiao awa i roto i ngā kōti, i roto i ngā whakamahere ā-rohe me te aroturuki i te wai māori. Ka whiriwhiri anō ia i ngā mutunga iho mō ngā pūnaha rauropi me ngā hapori. Mā te toro i ngā rauemi pakipūmeka, ngā uiui me ngā kitenga a ngā tohunga pūtaiao me ngā kaihanga kaupapahere, ka tūhura ia ka pēhea pea te whakatiki a ngā kaikōkiri whakanōhanga ko ēhea ngā momo mātauranga ka whakaputaina, ka whakaūhia. Ka whakaatu anō ia he pēhea te takoto o te pūtaiao awa hei tuku i ngā kaupapa ā-whakahaere, ā, he pēhea te whakawā a te kōti i ngā mātauranga o te awa e tukituki ana tētahi i tētahi.

Dr Marc Tadaki

Dr Marc Tadaki. Photo: supplied

Mā te whakaatu i ngā tikanga huna e hinga atu ana ki ētahi pūtaiao me ngā āhuatanga ōkikokoiora o ngā awa, ka whāngai tēnei kaupapa i ngā mōhio ki ngā tautohetohe tūmatanui ko ēhea ngā mātauranga me whakamahi hei whakahaere i ngā awa, he aha ai, ā, mā ēhea tikanga. Ka tuku i tētahi wāhanga nui hei whakarite he aha ngā momo whakaritenga kaupapahere-pūtaiao ka āwhina i te iwi whānui ki te neke ki te toitūtanga rauropi e rata ana ki te mātauranga Māori hei whakarite i ngā hua pai ake mō ngā awa.