Natalie Netzler
2025: O Dr Natalie Netzler o Waipapa Taumata Rau – o le Iunivesitē o Aukilani o loʻo faʻamoemoe e sāʻili togafitiga fou e teteʻe atu ai vairusi e ala i le tuʻufaʻatasia o tomai tau Uluaʻitagatanuʻu (Indigenous) i vailāʻau (medicine) faʻatasi ai ma le faʻaaogāina o tekinolosi e malamalama ai i vairusi
E tusa ma le 300 vairusi ua iloa e aʻafia ai tagata, ʻae e naʻo sina vaega toʻaitiiti lava o loʻo iai togafitiga, ma e mafai e vairusi ona atinaʻe le teteʻe atu i nei vailāʻau tāua e teteʻe atu i siama ma tui puipui. O le iʻuga o le ʻa mafai ona ʻapoia le faitau piliona o tagata i le lalolagi aoao i vairusi poʻo faʻamaʻi pipisi, ma e aunoa ma se fesoasoani e ofoina atu i ai seʻi vagana ai tausiga ma togafitiga o āuga (symptomatic care). E matuā manaʻomia e le lalolagi ni togafitiga e teteʻe i vairusi e sili atu le saogalemu, aogā, ma maua gofie.
Ua tauʻaaoina atu iā Dr Natalie Netzler (Ngāti Ruanui, Ngāti Hauā, Samoa – Motoʻotua, Falealili) se faʻailoga o le Mana Tūānuku Research Leader Fellowship e lalaga faʻatasi ai le faʻaaogāina o tekinolosi e malamalama ai i vairusi ma le tomai tau Uluaʻitagatanuʻu ia sāʻilia ni vailāʻau fou teteʻe siama e togafitia ai vairusi. I le galulue faʻatasi ai ma komiuniti a Māori ma Samoa, o le ʻa suʻesuʻeina e Dr Netzler ni vailāʻau faʻafomaʻi na oto mai lāʻau i itūʻaiga vairusi ʻeseʻese, e faʻaaogāina ai metotia sili mai le faʻaaogāina o tekinolosi e malamalama ai i vairusi. O le faʻamoemoe ia faʻaleleia atili o taunuʻuga faʻalesoifua mālōlōina i le sāʻilia lea o vailāʻau teteʻe siama mo vairusi e lē o iai ni togafitiga faʻamaonia – e pei o le misela, dengue, ma le Zika. Atonu e mafai foʻi e lenei galuega ona maua ai ni avanoa e fai ai ni oloa fou tau meaʻai e maua mai lāʻau (nutraceuticals) poʻo vailāʻau faʻafoliga (synthetic derivatives) o meatotino fou tau le atamai (intellectual property) mo le atiina aʻe ai o vailāʻau teteʻe siama ma fesoasoani i le tuputupu aʻe o le tamaoāiga ma avanoa mo paʻaga Māori ma Pasefika.
O Dr Natalie Netzler o se Faiāʻoga Sinia (Senior Lecturer) i le Faculty of Medical and Health Sciences i Waipapa Taumata Rau – o le Iunivesitē o Aukilani, ma o le Faʻatonu o le PC3/BSL3 Facility lea o loʻo galue i le vaega o siama pipisi ma ona puipuiga poʻo le Physical Containment and BioSafety Level 3. Ina ua maeʻa lana faʻailoga maualuga o le PhD i le Suʻesuʻega Faʻafomaʻi i le Puipuiga Faʻalenatura o le Tino ma le Suʻesuʻega Faʻasaienisi i siama ma mea niniʻi (PhD in Immunology and Microbiology) mai le Iunivesitē o New South Wales, na maua e Natalie le faʻailoga o le New Zealand Association of Scientists’ Cranwell Medal mo le fesoʻotaʻiga faʻasaienisi (science communication) ma le faʻailoga o le Maurice Wilkins Centre’s Early Career Research Award mo le galulue faʻatasi ai ma komiuniti (community engagement). Ua faʻaalia e Natalie le tomai i le pulega tau pisinisi (business administration), o faiga tuʻufaʻatasi o le tekonolosi ma le paiolo (biotechnology), ma le galulue faʻatasi ai ma le komiuniti, faʻapea foʻi ma le taulimaina saogalemu o siama ma meaolaniniʻi (organisms) e maualuga le lamatiaga.
Dr Natalie Netzler in the laboratory (photo supplied)